Ugalj za Akcionarsko društvo Elektroprivreda Srbije danas predstavlja najvažniji energetski izvor, naročito sa gledišta pouzdanosti snabdevanja električnom energijom.
Proizvodnja uglja i električne energije u termoelektranama predstavlja oslonac elektroenergetskog sistema Srbije, naročito u sušnom periodu kada dolazi do smanjenja proizvodnje električne energije u hidroelektranama.
Kostolački basen je jedinstveno ležište uglja koje je formalno podeljeno u cilju boljeg iskorišćenja rezervi uglja na istočni, centralni i zapadni deo. Trenutno, eksploatacija uglja se vrši u istočnom delu basena, na površinskom kopu Drmno dok je u centralnom delu basena, na površinskim kopovima Klenovnik i Ćirikovac, eksploatacija uglja privedena kraju.
Energetske potrebe u Republici Srbiji odredile su da EPS AD i ogranak TE-KO „Kostolac” svoje strateške i poslovne planove zasnuju na izgradnji novog termokapaciteta, bloka B3 snage 350 MW, a time i na povećanju proizvodnje uglja na površinskom kopu „Drmno“ sa 9 miliona tona, na sadašnjih oko 10 miliona, uz zahtev za daljim povećanjem na količine potrebne za rad svih termo blokova u Kostolcu.
Trenutno je kop „Drmno“ jedini snabdevač ugljem svih termoelektrana u Kostolcu (blok A1 snage 100 i A2 snage 210 MW, kao i B1 i B2 snage 2×350 MW), a od prvog kvartala 2024. godine, očekuje se ulazak u rad i novog bloka B3 od 350 MW.
Osim toga, od 2008. godine isporučivan je ugalj ka termoelektrani Morava iz Svilajnca, a od 2019. godine i za potrebe TENT Obrenovac, tako da je do septembra 2023. godine ka njima isporučeno oko 5,5 miliona tona uglja.
Na površinskom kopu Drmno eksploatacione rezerve uglja prema stanju na dan 31.12.2022. iznose oko 214 miliona tona. Ove rezerve su aktuelnom studijom izvodljivosti eksploatacije, koja je usvojena u januaru 2023. godine smanjene na 172 miliona tona, zbog nerentabilnog otkopavanja najdubljeg dela ležišta i prema dugoročnim planovima proizvodnje eksploatacija uglja na ovom kopu je planirana do 2039/2040. godine.
Uzimajući u obzir procenu raspoloživih rezervi uglja na kopu Drmno u ovom trenutku, aktuelnu odluku o produženju rada blokova Kostolac A i dalje potrebe temoelektrana u Obrenovcu za ugljem iz Kostolačkog ugljenog basena, koji je bolje kalorijske moći u odnosu na kolubarski, evidentno je da postojeće rezerve uglja sa kopa Drmno ne mogu da podmire sve te potrebe.
Dodatno, kostolački blokovi na lokaciji B su najsavremeniji u ekološkom pogledu u EPS AD i tehnički je opravdano obezbediti ugalj za njihov rad uz potrebne revitalizacije u cilju produžetka veka njihovog trajanja.
Pročitaj i ovome
Razvoj kopa Kostolac Zapad zahtevaće i preseljenje stanovništva
Sa otvaranjem novog ležišta kojim bi se obezbedila sirovinska baza, mogao bi se produžiti vek trajanja termoblokova B1 i B2 uz revitalizaciju, kao i novog bloka B3. Iz prethodnih razloga, nameće se potreba za otvaranjem novog površinskog kopa u okviru zapadnog dela Kostolačkog ugljenog basena, pod nazivom Zapadni Kostolac.
Tokom 2022. godine, usled izbijanja rata u Ukrajini, Evropu je zahvatila energetska kriza koja je dovela do višestrukog porasta cena svih energenata, uključujući ugalj i električnu energiju. Uticaj ove krize na EPS AD dodatno je pojačao veliki pad proizvodnje električne energije u sopstvenim kapacitetima zbog izrazito sušne godine i značajanog pada proizvodnje uglja u RB Kolubara usled kašnjenja sa aktivnostim na otvaranju zamenskih kopova.
Manjak proizvodnje nadoknađen je uvozom električne energije i uglja (tokom 2022. uvezeno je 1,4 miliona tona uglja, do septembra 2023. dodatnih 2,8 miliona tona) po rekordnim cenama, što se veoma negativno odrazilo na poslovanje EPS AD, koji je pretrpeo ogromne gubitke.
Značajan pad proizvodnje uglja u RB Kolubara (oko 15-20% u odnosu na prethodni period) biće aktuelan i narednih 3-5 godina. Nedostatak kolubarskog uglja nadokadiće se uvoznim ugljem, čija cena je zbog visokih troškova transporta višestruko veća od proizvođačke cene na kopovima EPS AD.
U cilju obezbeđenja potrebnih količina uglja za potrebe svojih elektrana i podizanja ukupne sigurnosti snabdevanja ugljem na nivou EPS AD, 2022. godine donesena je odluka o ubrzanju aktivnosti na otvaranju površinskog kopa Zapadni Kostolac.
Do 2022. urađena su geološka istraživanja, elaborat o resursima i rezervama uglja (2014. godine), aneks elaborata (2015. godine) i studija izvodljivosti (2020. godine). Potvrda o rezervama od strane Ministarstva rudarstva i energetike (MRE) izdata je 10.12.2015. godine. Studija izvodljivosti je pokazala isplativost eksploatacije.
Tokom 2022. godine pokrenute su aktivnosti na izradi prostornog plana područja posebne namene i glavnog rudarskog projekta. Izrada ovih dokumenata je u toku.
Zavod za zaštitu prirode Srbije je nakon završetka prethodne studije opravdanosti, a u toku procedure za dobijanje novog istražnog prava, definisao zonu zaštite prorode prema desnoj obali reke Velike Morave. Ova zona je zahvatila deo budućeg površinskog kopa koji je definisan prethodnom Studijom i u njoj se nalazi oko 30% eksploatacionih rezervi uglja.
Uvažavajući uslove Zavoda za zaštitu prirode, nova geološka saznanja na osnovu rezultata novih geoloških i hidrogeoloških istražnih radova, kao i jasnije definisanje transporta uglja i eksploatacionog veka budućeg kopa, neophodno je izraditi novu Studiju izvodljivosti za ležište Zapadni Kostolac.
Potrebno je da nova Studija uvaži i sve ostale akte propisane zakonom (obim i sadržaj studije o proceni uticaja na životnu sredinu, uslovi nadležnog zavoda za zaštitu kulturnog nasleđa, uslovi ministarstva nadležnog za poslove vodoprivrede).
Ukupne geološke rezerve zapadnog dela Kostolačkog ugljonosnog basena i prethodno urađena studija izvodljivosti pokazuju da uz dalje istraživanje ležišta i izradu odgovarajuće tehno-ekonomske dokumentacije za definisanje budućeg razvoja, sa sagledavanjem i ocenom političkog, ekonomskog, ekološkog, sociološkog i tehnološkog okruženja, kao i internih i eksternih faktora, koji mogu imata ključni uticaj na realizaciju eksploatacije uglja, postoje realne mogućnosti razvoja površinske eksploatacije u dužem vremenskom periodu.
Vrednost izrade studije procenjena je na 12 miliona dinara, bez poreza.
ilustracije Pixabay
